Yeni bir kitapla,
“İçindeki sonsuz güce UYAN”maya hazır mısın?
2019,Mayıs tüm kitapevlerinde
“Çocuğumuzla paylaşımlarımız bir sanattır”
Her sanatın hammaddesinin “ sevgi” olduğunu hatırdan çıkarmadan;
Her sanatın hammaddesinin “ sevgi” olduğunu hatırdan çıkarmadan;
Uzun gibi görünen yolculuğunuzun her anının keyif dolu kaliteli yaşanır olması dileklerimle…
Perihan Yıllı (2014 Nisan)
“Çocuk eğitiminde, ufak dokunuşlar”
Mutlu özgüvenli basarılı çocuktan, mutlu aileye mutlu geleceğe …
İÇİNDEKİ SEN & POZİTIFID
Doğumuyla, dünyalar sizin oldu; ilk adımını attığı zaman ki mutluluğunuz, ya da ilk
“anne-baba” sözcüğünü duyduğunuzda tanımlayamayacağınız yoğun duygunuz.
Daha kalbinin atışını duyduğunuz anda başlayan miladi değişiminiz.
O her anı önemli ve değerli olan yaşam serüveniniz artık başlıyor.
Yeni bir dünyaya hoş geldin” anne – baba”
Çocuk eğitiminde, ufak dokunuşlar
“anne-baba” sözcüğünü duyduğunuzda tanımlayamayacağınız yoğun duygunuz.
Daha kalbinin atışını duyduğunuz anda başlayan miladi değişiminiz.
O her anı önemli ve değerli olan yaşam serüveniniz artık başlıyor.
Yeni bir dünyaya hoş geldin” anne – baba”
Çocuk eğitiminde, ufak dokunuşlar
“Çocuk eğitimi, yetişkinin bu günüdür” dolayısıyla içeriği ve yansımalarıyla çok geniş bir alan incelemesidir.
Bu makale de nokta dokunuşlarla konuya kısa öz açıklamalar getirilmeye çalışılmıştır.
Ebeveyn olarak en fazla hangi alanlarda zorluklar yaşanıyor? Sorularına cevap verilmeye özen gösterilmiştir. 23 yılını okul-aile-çocuk üçlemesiyle yüz yüze sevginin paylaşımıyla yaşamış sahanın içinden bir öğretmenin kaleminden.
Özellikle vurgulamak isterim ki; “nasıl bir ergen ve yetişkin görmek istiyorsanız, 0-6 yaş dönemini öyle besleyin çünkü ergen ve yetişkinin davranışları bu dönemin aynasıdır.
“Bir insanın anavatanı çocukluğudur”. Epictetus , Yunan Düşünürü ( MS 55.- 135) Hierapolis/ Şimdiki Pamukkale)
BÖLÜM I
1) Çocuk, kimdir?
2) Aile davranışlarına yön verirken üç otorite kullanır. Bu otorite biçimleri nelerdir?
3) Çocuğa sahip olmakla-sahip çıkmak arasındaki ince çizgiyi ayırabilmek
4) Çocuk davranışlarıyla gelişir
5) Doğru Nedir? Kardeşler arası ilişkilerde denge kurabilmek başarıdır.
6) Çocuğun çocukluğuna saygı duymak
7) Yemeğini yemek istemiyor
8) Ödül – Ceza
9) YapMA dili
10) Ödevini yapmakta zorlanan çocuk
11) Saldırgan ve Problemli Davranışlar
12) Hangi Davranışlar Problem Olarak Kabul Edilir?
13) Çocuğumuzla ilgili şu sorulara cevap vermeliyiz,
14) Neler yapılmalı?
15) Olumsuz bir davranışın ardında genelde başlıca dört neden bulunur, bu sebepler
16) Şiddeti desteklemenin yaşı yoktur
17) Çocuğunuz arkadaşına zarar mı veriyor? Önce zarar görenle ilgilerininiz!
18) Çocuk kötü markayı sahiplenmemeli
19) Çocuk davranışlarının onaylanmadığını kavrayabilmeli
20) Disiplin, peki nasıl bir disiplin?
21) Özgüvenlerini nasıl geliştirebiliriz?
BÖLÜM II : Çocuğun başlıca gelişim evreleri ve kritik dönemleri
1) 0-3 yaş dönemi
2) 3-6 yaş dönemi
3) Yedi yaş dönemi
4) Bu dönemde, 6-7 yaş döneminde çocukta psiko-sosyal olarak neler oluyor
5) İkinci dönem 7 yaş dönemi çocuğuna yardım amaçlı desteklerde bulunmak için nelere dikkat edilmelidir?
6) İlköğretim Dönemi’nin Önemi: 6-12 yaş
7) Ergenlik Dönemi 12-18 yaş
EK: ‘ Bir Yudum Nefes” Kitabı, Son bölüm Çocuklarla Nefes” Oyunlarla nefes egzersizlerine yer verilmiştir.
“Biz yetişkinler; çocuklarımıza, öğrencilerimize bilinçli nefes almayı öğrettiğimiz zaman, yaşam boyu işlerine yarayacak çok güçlü bir araca sahip olmalarını sağlıyoruz demektir. İçsel bireyselleşme, iç huzur, yaratıcılık, başarı gibi durumlarıyla yaşamın her anına etkileyecektir. Vücudumuzu nasıl susuz bırakmıyorsak, bilinçsizce nefes almamızla daha da kötü etkileneceğini bilmelerini öğretmek gereklidir.Çok basit bir örnek, diş fırçalamayı, diğer sağlık ve hijyen kurallarını öğrettiğimiz gibi nefesi de etkin şekilde öğrenmesine yardımcı olabiliriz; (Yıllı P. Bir Yudum Nefes Kitap, S:117)”
Mutlu özgüvenli başarılı çocuktan, mutlu aileye mutlu geleceğe
Çocuk eğitimine ufak dokunuşlar
Anne- baba demek, emekliliği olmayan bir mesleğe sahip olmak demektir.Sözlükte ise “çocuğu olan dişiye anne erkeğe de baba” şeklinde tanımlanır.
Anne-baba olmanın yaşı, mesleği, statüsü yoktur! Anne ve baba yeni bir canlının dünyaya gelmesine aracı olmuş kişiler olarak, çocuğunun biyolojik ihtiyaçları yanında ruhsal açlığını da doyurmaktan sorumludur.
Her biçimiyle karmaşık zor olarak tanımlansa da dünyanın en fazla mutluluk verdiği huzurun yaşandığı en tatlı uğraşlarındandır. Çocuk Psikolojisinin bir bilim dalı olarak sahneye çıkış temeli ise anne-baba deneyimleriyledir. Ev aile ortamı da en büyük laboratuvarıdır. Deneme yanılma yöntemleriyle çocuğa en yararlı olacak eğitim yaklaşımları ile böylece bir bilim dalı olmuştur. En doğru malzemesi de sevgi-şefkat-paylaşım ve özveridir. Her anne-babanın en büyük arzusu yaşadığı topluma dünyaya doğru-başarılı insanlar armağan etmektir. Sevginin gücünün seven ve sevilen arasında olağanüstü bir tedavi edici, iyileştirici etkisi vardır, “nefret kin duygusu içindeyken kendimizi tahlil edelim, bir de her şeye sevgi ile bakarken” söylerken de insan kendini iyi hissediyor, şaşırtıcı bir iksirdir “ sevmek”.
Anne-baba olmanın yaşı, mesleği, statüsü yoktur! Anne ve baba yeni bir canlının dünyaya gelmesine aracı olmuş kişiler olarak, çocuğunun biyolojik ihtiyaçları yanında ruhsal açlığını da doyurmaktan sorumludur.
Her biçimiyle karmaşık zor olarak tanımlansa da dünyanın en fazla mutluluk verdiği huzurun yaşandığı en tatlı uğraşlarındandır. Çocuk Psikolojisinin bir bilim dalı olarak sahneye çıkış temeli ise anne-baba deneyimleriyledir. Ev aile ortamı da en büyük laboratuvarıdır. Deneme yanılma yöntemleriyle çocuğa en yararlı olacak eğitim yaklaşımları ile böylece bir bilim dalı olmuştur. En doğru malzemesi de sevgi-şefkat-paylaşım ve özveridir. Her anne-babanın en büyük arzusu yaşadığı topluma dünyaya doğru-başarılı insanlar armağan etmektir. Sevginin gücünün seven ve sevilen arasında olağanüstü bir tedavi edici, iyileştirici etkisi vardır, “nefret kin duygusu içindeyken kendimizi tahlil edelim, bir de her şeye sevgi ile bakarken” söylerken de insan kendini iyi hissediyor, şaşırtıcı bir iksirdir “ sevmek”.
Dokunmanın dili
Kucağa alınan, elinden tutulan, okşanarak büyüyen çocuklarda bu ve benzer duygulardan yoksun büyüyen akranlarına göre daha sağlıklı, daha iyi, daha hızlı geliştiklerini, bağışıklık sistemlerinin, dirençlerinin daha güçlü olduğunu, yapılan araştırmalarda da görebiliyoruz.
Dokunmanın gizemi fizikselliğin ötesinde harmonik sevginin ve yaşam enerjisinin paylaşımıdır.
Yaşam paylaşımlarla bütünleşir, ancak;
Çocukta, eş, sevgili gibi her koşulun fokusu değildir,
Ben onun için canımı veririm;
Onun canı zaten var, siz yeter ki! O canı ipotek altına almayı düşünmeyin
Sevgide ilgide koşul yoktur
Herkesin bir sorumluluğu vardır
Sorumluluk zor gibi görünmesin “sorumluluk özgürlük alanınızdır”
Hayatları çok yoğun yaşıyoruz,
Fark yaratan şey “sizin ilişkilerinizde ona kattığınız sevgi kaplarınızdır”
O kapları eşit ölçülerle sunmak ve paylaşmak, sırıınız işte burada.
BÖLÜM I
1)Kimdir çocuk?
Çocuk, öncelikle bir insandır.
Yaşına seviyesine paralel duyguları düşünceleri olan gören hisseden bir bireydir.
Çocuk, yetişkinlerin beklentileri dışında bir varlıktır ve her çocuk kendinin farklı olduğunun bilinmesini bekleyen bir bireydir.
Yetişkinler, bir çocuğu değerlendirirken onun kendine özgü biricik özellikler taşıdığını kabul etmeli ve davranışlarını ona göre yönlendirmelidir.
O çocuktur anlamaz! Ben, istediğim gibi davranabilirim, bağırabilirim, benim istediğimi yapmalıdır, düşüncesinden uzaklaşılmalı çünkü o sizin yaptığınızı gözlemleyecek uygulayacaktır, aynı davranışlarınızı o da yapacaktır. Anne-baba sonrasında da öğretmen çocuğun önünde en etkin bireydir. Çocuk yapmasını istediğinizden çok sizin yaptığınızı deneyleyerek yapacaktır.
Çocukta ya da yetişkinlerdeki davranışların hiç biri gelişigüzel, kendiliğinin oluşmaz, her birinin sebep ya da sebepleri vardır. Aynalama, yansıma özellikleri, çocuk eğitiminde de söz konusudur.
Sözgelimi “ sürekli bağıran öfkelenen bir anne-baba çocuğundan sakin, davranışlarını kontrol edebilen bir birey olmasının beklemesi” ne büyük bir hayaldir. Doğru olmayan huzursuz eden yanlış model olduğumuz davranışlarda bulunarak çocuktan farklı davranış sonuçlarını beklemek tam anlamıyla bir yanılgıdır.
Anne baba olarak, çocuk eğitiminde “aynı dilin konuşulması” ciddi bir yaklaşımdır. Bir tarafın hayır dediğine diğerinin evet demesi, çocukta muazzam kargaşa yaratacak ve bu durumu çocuk her fırsatta
kullanacaktır.
Sevgili anne ve babalar, her şekliniz ile modelleniyorsunuz,
Kız çocuğunun ilk aşkı ve ilk kahramanı babasıdır
Erkek çocuğunun ilk kahramanı ilk modeli babasıdır
Keza, anne için de,
“bu podyumda yürüyen bir manken olmanızı, gerektirmiyor, sevgi, saygı,değer vermek, önemsenmek gibi kavramların yaşanır olması ile alakalıdır”.
Onlarda çocukları gibi birlikte büyümeli, bilmeli, öğrenmeliler.
Gelişen çağa yönelik donanımlı olmalarında son derece yarar vardır.
Şu bir gerçektir ki çocuk daha anne karnındayken önce genetik faktörlerin etkisi altındadır ve annenin bulunduğu ortamdan da etkilenecek ve henüz doğmadan bir takım kayıtları hafızasında işleme alacaktır.
Tıpkı annenin beslenmesinden etkilenerek biyolojik etkileşim gibi psişik olarak de etkileşim içinde olacaktır.
Aile içi yaşananlar çocuğun duygularının, davranış ve tepkilerinin belirleyenidir. Bedensel, zihinsel, ruhsal ve sosyal gelişimi, sevgi dolu iletişimin güçlü olduğu sıcacık güven dolu bir ortamda yetişmesine bağlıdır. Ailenin çocuk için önemi yalnızca maddi ihtiyaçlarının karşılanması ile ölçülemez; Aile, sevgi ve güven duygusunun öğrenildiği ve beslendiği birincil önemi olan ortamdır.
2) Aile davranışlarına yön verirken üç otorite kullanır. Bu otorite biçimleri;
-Bilinçli Otorite: çocuğun, neleri yapıp yapamayacağını aile belirlemiştir. İhtiyaçlar titizce karşılanır. Çocuk düşüncelerini özgürce paylaşır. Sorulara yanıtlar büyük bir sabırla verilir. Bazı konularda taviz hiç verilmemektedir. Örn.-verilen sorumluluğunu yerine getirmesi, ödevlerini zamanında yapması, dişini fırçalaması gibi
–Baskıcı otorite: Çocuğun söz hakkı yoktur. Ailenin belirlediği kurallar katı biçimde uygulanacaktır.
–Sınırsız hoşgörü: çocuk her konuda serbest bırakılmıştır, her istediğini yapar. Hiçbir yanlış davranışa ceza yoktur.
” Bilinçli otorite yaklaşımı” Gelişim psikologları tarafından da çocuk eğitiminde en uygun tarz olarak belirlenmiştir. Bu tarz bir yaklaşım, çocuğun bilişsel ve duygusal yönden gelişimi için de en uygun ortamı sağlamaktadır. ( Cüceloğlu,2006)
3) Çocuğa sahip olmakla-sahip çıkmak arasındaki ince çizgiyi ayırabilmek
Çünkü o doğduğu andan itibaren farklı bir bireydir. Yaşına seviyesine uygun destek verilecektir fakat onun sizin bir parçanız olmadığını kabul ederek davranışlarınızı kontrol ederek.
Siz her yağmur yağdığında açılan bir şemsiye olamazsınız, bu mümkün değildir.
http://www.perihanyilli.com/about
Siz her yağmur yağdığında açılan bir şemsiye olamazsınız, bu mümkün değildir.
http://www.perihanyilli.com/about
Hedefiniz ihtiyacı olduğu anda kendi şemsiyesini açabilmeyi öğretmek olmalıdır. Ani bastıran fırtınalarda şemsiyesini o yönetebilmeli. Çocuk eğitimi yetiştirmesi salt annenin tekeline terkedilmemelidir,.
Görüş ayrılıkları varsa bunlar uygun biçimlerde bir an önce ortaya konulup doğru iletişimle giderilmelidir yoksa bundan sadece çocuk değil aile birliği de örselenecek, telafisi mümkün olmayan sonuçlar yaratabilecektir. Bu süreçte, çocuğun biyolojik gelişimi ve psiko-sosyal gelişimi etkilenecek. Geleceğine yönelik tehditler oluşturabilecektir.
Sahip olma, o ben+ im çoc,…” çocuğum” kelimesini kaldırın.
Geriye ” o benim” kalacaktır…
Nasıl? Siz, anne-babanızın mısınız?
Ya da anneniz-babanız sizin mi?
Hayır! O sizin değil! O bir dünyalıdır, siz onu yetiştirmekte sorumluluğu olan sahip çıkmakla görevlendirilmiş bir insansınız
Öncelikle; “sahip olmak ile sahip çıkmak” kavramlarının, birbirinden çok ayrı iki kavram olduğunu fark etmeliyiz.
O daha yemeğini, yedirdiğiniz anlarda elinizde tutuğunuz kaşığa sahip olma isteğini kaşığa saldırmasıyla ifade edecektir ve size;
-“Heyy! ben buradayım, beni gör hisset ve varım beni fark et” mesajını veriyor ve siz ısrarla kaşığı vermemekte direnişe geçtiğiniz an,” ben senin sahibinim, sen başaramazsın, sen bensiz bir varlık, bir kimlik gösteremezsin” mesajını veriyorsunuz
Sahip olma duygunuz- duygusallığınız ile korkak, ürkek bir çocuk/insan yaratırsınız ve bu bir çeşit bağımlılıklara çabuk uyum sağlayan bir birey yetiştiriyorsunuz, demektir.
Tıpkı, korkutarak uyardığınız davranışlarınız, gibi .
Her iki tutumla, ebeveyn olarak,
Korkutarak yetiştiriyorsunuz ve bağımlılık yaratıyorsunuz
sahip çıkmanızı istediğiniz anları da vardır; üzüntülü olduğu anlarında, hasta olduğu anlarında. sığınmak isteyecektir. yetişkinler için de bu süreç benzer şekilde işlemez mi? bir arkadaşınızın depresyon da olduğu ya da hasta olduğu anlarında, bir ufacık sevgi ilgi sözcüğünüze ne kadar çok ihtiyacı vardır. çocukta bu hızlı değişim gelişim her sürecinde farklılıklarla kendini gösterecektir. evet, çocuk eğitimi tatlı bir sanat dalıdır. hasta olduğunda farklı ilginizi sağlıklı sürecinde de isteme temayülüne girebilecektir. Hani o ” hastalığına mı üzüleyim, huyunun değiştiğine mi? ünlü özdeyişimiz gibi
4) Çocuk davranışlarıyla gelişir
Erken çocukluk dönemi çocukları, dilsel ifade yetenekleri tam gelişmediği için, isteklerini bedenleriyle anlatmaya çalışırlar.
Bazı davranışlarını neden yaptığının anlaşılması önemlidir ve gereklidir. Dinleyerek, gözlemleyerek anlayabilir ve ne anlatmak istediğini bulabiliriz.
Ağladığı zaman öfke nöbeti geçiriyordur, önce bir yerinde bir şey var mı diye bakmak gerekir.
Daha bebekken, “ben ağladığımda kendimi sakinleştirmem! Annem beni kucağına alır ve sakinleşirim” o sıcak temas en doyurucu eğitimin ilk adımlarıdır.
5 ) Doğru Nedir? Kardeşler arası ilişkilerde denge kurabilmek başarıdır.
Zaman geçiyor bir anne baba olarak, düşünmeliyiz ki; “ seneler sonra geriye baktığım zaman eğer topluma uyum gösteremeyen bir insan görüyorsam kaybettiğim ne kadar çok şey olduğunu düşünür üzülürüm”. Oysa bugüne bakıyorum “mutlu, kendine güvenen, kendini seven, çevresindeki insanları seven, kendiyle barışık, çocuk yetiştirmek için bu gün onunla benim hayatımızın ilk günü”. Sevgiyle çocuğuma sarılıyorum. İster 5 yaşında ister 15 – 18 yaşında olsun, o ilgi bekleyen sevgi – destek bekleyen bir çocuk. Çünkü 10 yıl sonra doğrularla, sevgiyle beslenmiş yetişmiş bir insanla birlikte olacağım, aynı zamanda yeri geldiğinde ihtiyacım olduğunda dertleşeceğim dostum diyebileceğim insanı beraberinde topluma yararlı bir insan olarak da yetiştirmiş olduğumun mutluluğunu da yaşayacağım…
6) Çocuğun çocukluğuna saygı duymak!
Şayet yaş farkları az olan birden fazla çocuğa sahip anne-baba iseniz; 3-5 yaşındaki çocuğa; Sen ablasın! Sen ağabeysin! Sen artık büyüdün! … O kendi yükünü taşımaya çalışırken, kendinin daha farkında değilken, hayatıyla alakalı nelerin olduğunu öğrenmeye çalışıyorken, böylesi bir ağırlığın yükün kendisine verilmesi. Veya tam tersi, abla ya da ağabeyiyle mukayese edilmesi, çocuğun çocukluğuna saygı duymamaktır. Her birey gibi her çocukta özeldir.
– Sevgiyi ilgiyi eşit olarak sunmak, aralarında ki olası bir tartışmada önce mağdur olana ilgi göstermek, çok sık olmamak kaydıyla da mağdur eden tarafı yalnızken bir köşeye çekerek açıkça konuşmak.
– Zaman zaman aralarındaki tartışmaya müdahale etmemek, sorunlarının kendilerinin çözmesini sabırla beklemek.
– Çocuğunuza size kızdığı zaman şunu size söylemesini isteyebilirsiniz “ bana kötü davranıyorsun diyebilmelisin” evet çocuğunuz canı yandığı zaman size bunu söyleyebilmeli. Ona “ seninle can cana yolculuk yapmak istiyorum” çocuğun, çocukluğunu doyasıya yaşamasına fırsat verin. Fırsat verin ki okulda hayatta başarılı olsun
– Çocuğunuz her hangi bir şeyi kırdı, sakarlık yaptı: sakin olunmalı ve “elinden kaydı, farkındayım bir tanem, üzülme problem değil” tam tersi “ sakarsın! dikkatsizsin!..” vb. davranıldığında çaresizliği öğrenecektir. Dikkatsiz ve sakar olacaktır.
“Başarısızlık- umutsuzluk- mutsuzluk diye bir şey yoktur, hayatta başarılı- umutlu- mutlu olmak için bizi bekleyen ve çocuğumuza öğreteceğimiz fırsatlar vardır”
7) Yemeğini yemek istemiyor
Yemek anlarında yaşananlar çocuğun biyolojik gelişiminin ötesinde ruhsal ve davranışsal gelişimi açısından son derece önemlidir, her yapılan hata kişilik gelişiminde çözümünde güçlük yaşanacak tehditlere sebep olabilecek kadar önem taşır; tanımlamalarımıza dikkat etmeliyiz, “çok iştahsız ve çok yemek seçiyor” tanımlamanızla, çocuk kendini aynı cümlelerle tanıyacaktır, “ ben iştahsızım ve yemek seçerim”
Yetişkinler, anne-baba ya da diğer aile büyükleri yemek konusunda oldukça hassatırlar.
O anlar çocuğun karakter oluşumuna olumlu-olumsuz izler bırakılan anlardır.
Yemek yedirme esnasında bir direniş söz konusudur, her iki taraf için de çocuk tarafının da yetişkin tarafının da, biri yememek için, diğeri de yedirmek için, kıyasıya bir çatışma ve bu karşılıklı tutum söz konusudur.
Bu çatışma ortamı ilişkilerin tümünü etkileyecek kadar güçlüdür ve sakın ola direnişe geçmeyin!
Çünkü “kazanan o minik surat” olacaktır. Başka ortamlarda evde hiç yemediğini yemek isteyebilir, doğal haline bırakın “ evde verdim de yemedi ” gibi konuşmalar son derece gereksizdir ve istediğiniz hedefe ulaşmayacaktır.
Çünkü “kazanan o minik surat” olacaktır. Başka ortamlarda evde hiç yemediğini yemek isteyebilir, doğal haline bırakın “ evde verdim de yemedi ” gibi konuşmalar son derece gereksizdir ve istediğiniz hedefe ulaşmayacaktır.
Yemiyor diye ceza ya da, yiyor diye ödül
Empati ( benzer durumda ne hissettiğiniz, onun yerine kendinizi koyma) yapın, siz istemediğiniz bir şeyi yiyebilir misiniz? Beslenme elbette çok önemli, ancak “tombik kanlı-canlı çocuk mu yetiştireceğiz? Yoksa, sağlıklı bir birey mi yetiştirmek istiyoruz
Midesini kontrol etmeyi bırakın, zorla yedirilen yemeğin psikolojik olarak sayılamayacak kadar olumsuz davranışların kaynağı olacaktır;
- İnatçılık,
- Yemekten zevk alamama,
- Yemek anlarının ıstırap anlarına dönüşümü ya da
- Tam aksi obezite, istenmeyen kilolara sahip olma gibi.
Çocuğunuz, size sesleniyor:
Ben kendimi midemi bile kontrol edemiyorum, midem bile annemin denetiminde!
“Hayır ben bir bireyim” demek istiyor.
Teşvik edici yaklaşımlar da bulunulması önemlidir.
Kendi tabağınızdaki yemeğe odaklanın,
Yemeği keyifli hale getirin, daha objeleri tutmaya başladığı an kendi yemeğini yemesine izin verin, bırakın döksün saçsın, kirletsin, kirlensin.
Yemek esnasında onu da içine katarak sohbetler edin, seviyesine uygun, arabalar bebekler oyunlardan konuşun, yemek anının bir keyif anı olduğunu öğretin.
O yiyeceklerin bedenimize, gelişimimize katkılarınsan söz edin.
Yemek hazırlama aşamasında olayın içine onu da katın, birlikteliğin keyfini yaşayın, yaşatın çünkü o anlar aynı zamanda bir emek anıdır.
Beslenme sadece bir ihtiyaçtır, çocuk karnı doyduğu zaman mutlu olmaz, ama ruhu beslendiği zaman yemeğini de yiyecektir.
Israrla yemeyeceği ile mesajlar mı veriyor?
Tepiniyor-ağlıyor- hırçınlaşıyor-hatta siz görmeden çöpe de atabilir!
Rahat bırakın yemesin mutlaka acıkacaktır…
Bu acıkma anlarını da kullanarak, “ben sana şunu demiştim! Bunu demiştim tarzı söylemlerinin yapılmaması, o an açlığını gidermesine yardımcı olunması ya da yaş seviyesine göre, yemeğini kendinin hazırlayarak yemesi biçimiyle, ceza değil bir bedel ödeyerek açlığını gidermesi beklenebilir. Doğal ortamlarda gelişim için beslenmenin önemi ile ilgili seviyesine uygun, kaynakların birlikte okunması kalıcı ve sağlıklı bir beslenme eğitimi almasına olanak tanıyacaktır ve yemeğin birlikte hazırlanması gene masanın birlikte düzenlenmesi, işin içine çocuğun da katılması önemli etkenlerdir.
8) Ödül – Ceza
Ödül ve ceza sınırları olan iki kavramdır. Davranışları oluşturan ise güdülerdir.
Çocuklarda da güdüler davranışlara dönüştürmek, harekete geçirmek amaçlı kullanılmalıdır.
Güdü, istekler, arzular, ihtiyaçlar ile ilgili genel kavramlardır.
Olumlu davranışı geliştirmek için ise güçlü olduğu yönünü keşfederek onunla ilgili bir sorumluluk verilerek uygun pekiştireçler (motivasyonu artıracak coşkusunu arttıracak sözsel ifadeler-minik ödüller ) kullanılması.
Ödevini yaptığı için, yemeğini yediği için, karnesindeki başarısı için ödül, vb. bu saydıklarımız ve benzerleri onun bedensel ve kişisel gelişiminin vazgeçilmezleri olduğunun bilincinde olunmalı bu konuda çocukta da benzer bilinç oluşturulmalıdır.
Harikasın! Sen bunları yapabilecek, başarabilecek güçtesin!
Kendini sevmelisin! Gibi…
Ruhunu okşamak. Başardığı becerinin niteliğine göre sözlerle motive edilmelidir. Karnende ki notların pekiyi olursa sana bisiklet alacağım gibi ödüller sürekli beklentileri getirecektir ki beklentilerin sınırı yoktur. Çocuğunuzu boş ve serbest anlarında gözlemleyin, en fazla nelerden keyif alıyor? Çocuğa planlamasını kendinin yapmasının öğretilmesi sorumluluklarını tamamladığı zaman tv seyretmeyi kendine ödül olarak verebileceği, sevdiği oyunu oynama zamanının kendinin seçmesi en doğru- kalıcı eğitim yöntemi olacaktır.
Cezalandırıldığı zaman ise öfkesi uyanır, şiddet şiddeti doğurur. Şiddeti uygulamasına yardımcı oluruz. Beklentiler anlatılır, kurallar sakince söylenir, tekrarlarda kurallar tekrar hatırlatılır. Kurallara uyum sağlanamadığı zaman mola dediğimiz düşünme aralığı verilir.
Sabırlı davranılmalı, süreç içinde kurallara uyum gösterme yerine oturacaktır.
Ebeveyn kararlı olmalı ve “gene aynı şeyi yapıyorsun! Sana mola anını tekrar vereceğim” tehditlerinden kaçınılmalı aksi halde sizi acıtmak için tekrarlayacaktır, sizden veya diğerlerinden bu şiddetini mutlaka çıkaracaktır.
Hatalarından vazgeçtiği zaman en anlamlı ödül keyif aldığı bir mekâna gitmek, bir oyun parkı olabilir, birlikte tv izlemek kişisel olgunluğa ulaşmasında ki en yararlı davranışlar olacaktır.
Anne-babanın zaman zaman yapabildiği en büyük yanlış, kendileri meşgul olduğu zaman başlarından savmak için çocuklarını tv-bilgisayar önüne oturtmalarıdır.
Televizyon ve bilgisayar bir bakıcı değildir,
Çocuğun yaşamında oyun yoksa ilgi de yoktur. Arkadaşları olmalı, günümüzde toprağı yeşili doğayı tanıyamayan dokunamayan çocuklar var birlikte ev içi hareketler yapılabilir, beraber makineyi boşaltmak vs. unutmayın ekranlar çocuk bakıcısı değildir. Gene ev içi çalışmalar için, boyalar geniş büyük kağıtlar verin faaliyetleri duvarlara asın, etkinlik köşeleri olsun.
Çocuk çocukluğunu doyasıya yaşamalıdır.
Yaşamalıdır ki! Okul hayatında sosyal ve özel yaşamında mutlu ve başarılı bir birey olsun
9) Yap ma dili
Çocuğunuz, yerinde durmuyor, sürekli hareketlilik peşinde, Örneğin: koşma düşeceksin!
Emir kiplerinizde eylemin birincisini uygulayacaktır. Çünkü siz ona, farkında olmadan “koş-bas-düş” emirlerini yağdırıyorsunuz. Çünkü zihin dışı – bilinçaltı, ilk söylenene koşullanacaktır. “ Ayağına terliğini giy” yerine “ ayağına terliğini giymezsen hasta olabilirsin“
Duygu yüklüyorsunuz, onun sağlığını düşündüğünüzü hissettiriyorsunuz.
Olası kazalarla da baş etmeyi öğrenmesi için de fırsat vermelisiniz, böylece bedelini ödeyerek de doğruyu- yanlışı öğrenecektir.
10) Ödevini yapmakta zorlanan çocuk
Daha okula başlamadan çocukta sorumluluk duygularının geliştirilmesinde yarar vardır. Çocuğun ödevini neden yapmadığı ile ilgili, öncelikle problem çözme tekniği uygulanır; Çocuk ödevini neden yapmıyor, olabilir? Nedenler çeşitlidir, – Öğrenme güçlüğü olabilir, öğretmeniyle işbirliğine giderek, konuların parçalara bölünmesi, gibi – Bilgi ve beceri eksiği olabilir, beceri eksiği olan bir öğrenciye baskı yapmak “gözleri görmeyen birinden tabela okumasını istemek” gibi. Bu bir haksızlık değil midir? – Ailelerin, davranış ile önlem almaları “çocuğunuzu hata yapsa da sevdiğinizi ancak o davranışı onaylamadığınızı” açıkça paylaşabilirsiniz. Her iş yerinin olduğu gibi ailenin de kuralları olmalı. Tüm uyarılara rağmen, ödevlerini yapmıyor. Aile de tehdit ediyor “ ödevini yapmazsan, televizyon seyredemezsin” çocuk, buna karşılık ödevini yapmıyor televizyon da seyretmiyor. Böylece ödev yapmamak olağan hale geliyor ve çocukta intikam, kızgınlık ve değersizlik duyguları gelişiyor. Özellikle sizin canınızı acıtmak için de sorumluluğunu yerine getirmeyecektir. -Ödevini yapması konusunda sürekli uyarı yapılması alışkanlık yaratacaktır;
-Anne-baba gibi aile bireylerinden herhangi birinin “ödevini yap” uyarısını bekleyecektir.aksi halde ödevini yapmayacaktır.
-Kalıcı davranış sorumluluklarının bilinciyle yetiştirilmesi, o ödev onundur ve zamanında yapması gerektiğini bilmelidir. Bu konuda öğretmeninden destek alınması ve işbirliğine gidilmesi, önemlidir.
Öğrenci olduğumuz günlerimizi düşünelim; saatimiz çalardı, çalardı, çalardı….Biz annemizin bizi uyandırmasını beklerdik ( ya da en azından ben öyleydim)
Çözüm: Çocukla, o çok küçük demeden sağlıklı sevgi güven dolu iletişim yolunun seçilmesi. Daha okula başlamadan sorumluluk duygusunun davranışlarının, olayın içine katarak öğretilmesi.
11) Saldırgan ve Problemli Davranışlar
Saldırganlığın insanın doğuştan getirdiği kabul edilen davranışlar olduğu kabul edilir. Ancak eğitilebilir davranışlardır. İsteklerinin fazla baskı altında tutulması veya aşırı serbest bırakılması ile saldırganlık dürtülerinin güçlenmesine sebep olabilmektedir. Çocuk saldırganlığı kendine uygulayabilir; saçını-kaşını kopararak, tırnağını yiyerek, ya da dışa yönelik; eşyalara, oyuncaklarına zarar vererek, vurarak, kırarak, ısırarak ifade ettiği uyum bozuklukları gösterebilir. Olumsuz davranışları onaylamak değil, kalıcı çözümler üretilmesi.
Bu ve benzer durumlarda ne yapmalıyız?
Öncelikle, anne-baba saldırganlık göstermeden kaçınmalıdır. Doğru-iyi bir model olmalıdır. Şayet dayak atılıyorsa, çocuk saldırgan olacaktır.
Sorumluluklar verilerek olumlu sonuçlarına ödül vermek,
Enerjilerini doğru yönde kullanmalarına yardımcı olmak ; spor aktiviteleri , bir enstrüman- resim yapma gibi sanatsal faaliyetlere yönlendirmek. Ev içinde de bol malzemeli resim çalışmaları desteklemek, akranlarıyla oyun oynamaları benzer, grup etkinlikleri arkadaşlarına kendisini kabul ettirmesi için iyi bir fırsat olacak ve saldırgan davranışları terk etmeleri, için iyi bir zemindir.
12) Hangi Davranışlar Problem Olarak Kabul Edilir?
– Çevresindeki insanlar zarar görüyor mu?
– Davranışları kendi eğitimini engelliyor mu?
– Davranışları gereği sosyal yaşamı zedelenerek, yalnızlaşmasına sebep oluyor mu?
– Vurma, ısırma, tükürme, sallanma gibi davranışlar.
Bu ve benzer davranışlar problem davranış olarak kabul edilir.
I. Problem davranışın ortadan kalmasının çocuk için öneminin kavranması.
II. Çocuğun gelişim düzeyinin bilinmesi ve objektif olarak değerlendirilmesi.
Problem davranışların varlığı söz konusu ise, çocuğa yardımcı olunması ve destek verilmesi kaçınılmazdır. Destek olurken dikkat edilmesi gereken konular;
Anne-baba ve diğer aile bireylerinin aynı dili kullanması “birinin hayır dediğine diğerinin evet dememesi” Dengeli ve tutarlı davranmak, Objektif olmak Sabır ve sükut gösterebilmek, zaman tanıyabilmek, Olumlu davranışın olgunlaşmasına fırsatlar sunmak, Kontrol eden bir polis kimliğinde olmadan, sadece izleyici olmak13 ) Çocuğumuzla ilgili şu sorulara cevap vermeliyiz;
– Problem yaratan davranışlar genellikle hangi ortamda kendini gösteriyor?
– Problemin ortaya çıkmasındaki sebepler neler?
– Çocukta gelişmesini istediğiniz davranışı belirleyin!
– Objektif olmanız önemlidir!
Geliştirmek istediğiniz davranışı siz, kendiniz için mi istiyorsunuz?
Yoksa çocuğunuzun kendisinin eğitimini- gelişimini engelleyen mevcut problem davranışın mı eğitilmesini istiyorsunuz?
– Mevcut davranışın net olarak belirlenmesi gereklidir.
– Mükemmel bir çocuk mu yaratmak istiyorsunuz? Ebeveynlerin düştüğü en büyük hata “ mükemmel çocuk yaratma arzusu”.
– Her çocuk biriciktir ve kendine özgüdür, tek tip çocuklar yetiştirmiyoruz, farklılıklar son derece olağandır. Tıpkı herkesin parmak ucu kıvrımlarının farklılığı, hatta bilir misiniz? Beynimizin en üst katmanı korteksin kıvrımları dahi farklıdır. Kişiye özgüdür.
– Bu sebeplerledir ki!
– Ulaşmak istediğimiz hedef davranışlarımız olumlu olmalı, gerçekçi olmalıdır.
14) Neler yapılmalı?
– Çocuğun, değişimin istediğiniz bir davranışı desteklemek amacıyla zevk alabileceği, kolay yapabileceği davranışlar, uğraşlar belirleyin.
– Hedeflenen davranışın hemen yapılmasını beklemeyin, en ufak olumlu davranışını abartmadan ödüllendirebilirsiniz. Bu bazen, ruhunu okşayacak bir söz en güzeli de sımsıcak bir gülümsemeyle sarılmanız olabilir.
– Mutlaka da ne yapmasını istediğinizi açık net cümlelerle ifade edin
Çocukla ilgili sorun odaklı bir davranış ile karşı karşıyayız.
Sorun olan, problem yaratan bu davranışı nasıl değiştireceğiz?
Önceliğimiz, sorunun tanımlanması olmalıdır.
Önceliğimiz, sorunun tanımlanması olmalıdır.
Öncelikle çocukların ihtiyaçlarının giderildiğinden emin olunmalı. İhtiyaçlar, fiziksel , zihinsel ve ruhsal işlevleri olan yaşam fonksiyonlardır.
Birincil ihtiyaçları şunlardır:
-Açlık, – Susuzluk, – Temiz hava, – Dinlenme
İkinci olarak, ruhsal-psikolojik ihtiyaçlar vardır;
-Ait olduğu duygusunun giderilmesi için; grup içinde bulunması
-Birine yakın olmak,
-Yeteneklerinin ortaya çıkarılmasına ortam sağlayıcı olmak & saldırganlığın yerini alacaktır.
Kendini savunma için bu defa başarısını kullanacaktır, gücünü kullanacağı alanının içinde olacaktır.
Maslow’ un İhtiyaçlar Hiyerarşisi sadece yetişkinler için değil, birey olarak çocuklar için de geçerlidir. Bir ihtiyaç alanının tatmin edilememesi çocuğun, gelişim basamaklarını etki altına alacak yaşamında arzu edilmeyen sonuçlara sebep olacaktır.
1.Eylem: Davranışı tanımlama,
Değişen ve istenmeyen davranışın ilk anları özellikle değişim zamanı ve özelliklerinin tespit edilmesi. Değişimin hedef davranışa dönüşümü ve tam anlamıyla dile getirilerek tanımlanması sorun davranışı önlemeye yardımcı olacaktır.
2.Eylem:
Etkileri; öğretmen ile diğer öğrencilerle sınıf ortamında ve okul ortamında ne gibi etkiler yaratıyor?
Bu üç alan davranışın değişimi için son derece önemlidir.
3.Eylem:
Davranış sebeplerini belirlemek, herhangi bir davranışı değiştirmek için geliştirilen plan, çocukta davranışın ele alınması. Olumlu ya da olumsuz her davranışın bir sebebi vardır.
“Her davranışın altında da olumlu bir sebep vardır. “
-Neden böyle yaptın, çocuğum?
Sorunuza, kendince haklı sayacağı çeşitli sebepler sunacaktır. O davranışı motive eden sayısız sebepleri vardır.
15) Olumsuz bir davranışın ardında genelde başlıca dört neden bulunur, bu sebepler;
1- Dikkat, çekecektir.
2- Gücünü gösterecektir,
3- İntikam duygusu,
4- Özgüven eksikliği
Çoğu çocuk, dikkat çekmek için toplumsal alanda normal kabul edilmiş davranış yollarını seçebilir. Bazı çocuklar için ise dikkat çekmek için tek yol, davranışlarında yaramazlığı kullanmaktır.
Garip sesler çıkararak, izin almadan konuşarak, kurallara uymayarak ve bu çocuklar genellikle sınıf içi veya dışından benzer çocuklarla birlikte olurlar.
Özellikle bazı küçük çocuklar bu konuda ısrarcı yaklaşımdadırlar. Bilirler ki eğer oyun arkadaşının canını acıtırsa, yetişkinlerin dikkati kendisinde yoğunlaşacaktır.
Çünkü sakin oynasa kimse onunla ilgilenmeyecektir.
Bu çocukların aslında hissettikleri güç eksikliğidir, toplumun kabul etmediği bu davranışlarıyla da kendilerine göre güçlerini kazanmaktadırlar. Dikkat ve gücü denetim için yöntemler ararlar, intikam peşindedirler. Kişisel kazanç olarak da şiddetli olmanın memnuniyetini yaşarlar. Bazı yetişkinler, için çözüm dayaktır, dayak özgüvensizliği besleyen önemli bir faktördür.
Özgüveni zedelenmiş çocuk, bunu sürekli göstermek ister ve genelde bu tip çocuklar sosyal ortamlarda grupsal paylaşımlar içinde az bulunmuşlardır. Öteki çocukların davranışlarını, bakışlarını anlamlandıramazlar ve sürekli hataları karşı tarafla özdeşleştirerek savunmadadırlar.
16) Şiddeti desteklemenin yaşı yoktur,
– Çocuk, okul öncesi dönemde, kimliğinin gelişimine paralel, genellikle erkek çocuklarında, tekmeleme, vurma- kırma ya da kırıcı olma hareketleri, bazı aileler tarafından bir güç sembolü olarak nitelendirilir,
– Şikayetler sözel olarak dile getirilirken memnun olduklarını da mütebessim bir ifadeyle belli ederler.
– Bazı babalar, erkek çocuklarının cinsiyetini ön plana çıkaran espriler yapmaktan çok keyif alırlar. Çocukta da gelecekte cinsel kimliğine bağımlılığının oluşumuna öncü bir davranışı destekleyici tutumdur.
– Erkek çocuk bedensel güce teşvik edilirken kız çocukları ayıp ve yasak kavramlarıyla eğitilirler.
– Güç ve güçsüzlüğün şiddet gösterisi olmadığı öğretilmesi gelecekte gerek anne-baba gerekse çocuk tarafından daha rafine bir hayat seçimini kolaylaştıracak etmendir.
17) Çocuğunuz arkadaşına zarar mı veriyor?
Önce zarar görenle ilgilerininiz!
Aksi halde amacına ulaşacak ve ilgiyi kendi için gerekli verileri toplamış olacaktır.
– Zarar gören çocuğu yanınıza alıp ondaki zararın telafi edilmesi ile kullandığı silah sizin elinize geçecektir.
– Ona da başka teknikler uygulamak, ona ait bir özelliği keşfederek, diğer çocukların dikkatini çekmeyi becermek, kendini doğru ifade etmesine yardımcı olmak. Mutlaka onun saldırmadığı, hırçınlaşmadığı anları vardır. O anlarda bir ödül vererek doğru yolu cazip kılmak.
– İlk anlarda hemen olmayabilir, sabırla bu metot uygulanmalıdır, meyvelerine şahit olacaksınız. Hatalı davrandığı anlarda da ona şu mesaj verilmelidir ;
“ Ben seni çok seviyorum ancak bu davranışının yanlış olduğunun sen de farkındasın, sen en iyisini yapabilecek yetenektesin”
18) Çocuk kötü marka örneklemlerini sahiplenmemeli
Eğer çocuk birkaç kez vurduysa bu her zaman onun kavgacı olduğunu göstermez;
“Gene sen yapmışsındır!”
Şekliyle davranmak çoklukla yetişkinler tarafından uygulanan kolay yolu seçme metodudur. Çocuğun, geçmişteki yaşanmışlıklarını grup üyelerinin de kabullenişleridir ki en tehlikeli yaklaşımlardır ve çocuğun tüm geleceğini tehdit altında bırakan bir yaklaşımdır. Diğer çocuklar ve aileleri tarafından onaylanmayan çocuk grubun dışına itilmiştir. Çocukta bu durumu kabullenir ve çevresine verdiği zararları arttırarak sürdürür. Gelecek için potansiyel tehdit grupları, böylesi ötelenerek markalaşmış çocuklardan oluşur.
19) Çocuk zarar veren davranışlarının onaylanmadığını kavrayabilmeli
Aile içi ve grup içinde doğru iletişim kaynakları kullanılırsa sürece bağlı olarak çocukta, olumlu değişimler olacaktır. Dikkat çekmek için mutlu olmasına sebep olacak çok şeylerin de olduğu bilincine varacaktır. Şayet yetişkinler, diğer arkadaşlarına vurmasını zarar vermesini görmezden gelerek, destekler tutum içinde bulunur ve hatayı-suçluyu dışarda arama tutumlarında ısrarcı olurlarsa, çocuğun istediklerine bu yollarla ulaşması desteklenmiş demektir. Çocuk doğal yollarla doğru iletişimle paylaşmanın tadına varamamıştır ve kendine göre doğruya bu yolla varacağını öğrenmiştir.
Kendini sözel yolla ifade edemeyeceğinden tekmeleyecektir, ısıracaktır, tükürecektir, her konuda ortaya atılacaktır, sabırsız olacaktır.
20) Disiplin,
Peki nasıl bir disiplin?
Çocuklar, kendilerini yetişkinlerin tanımlama biçimleriyle tanırlar. Siz ;
“ çok yaramaz- ders çalışmıyor- dinlemiyor- …” dediğiniz sürece, oda kendini bu tanımlamalarla tanıyacaktır.
“Ben yaramazım! Ben tembelim! Gibi…
Tıpkı zararlı bakterilerin vücutta optimum koşullarda yaşamlarını sürdürmeleri gibi. Çocuğumuzda olumlu davranışların yerleştirilmesi oldukça kaygı duyulan bir konudur.
Aslında yönetim ve tanımlamalar sizin davranışlarınız, söylemlerinizle biçimlenecektir. Çevreden gelen farklı söylemler karşısında bocalayan anne, zaman zaman;
“Acaba fazla mı sert davranıyorum?
Aşırı hoşgörü gösterip şımartıyor muyum? Endişeleri ile yaşamını karartacaktır ve ikilimler arasında kalabilecektir.
Disiplin Nedir?
Kavramsal anlamda disiplin, yetiştirmek, eğitim vermek ve cezai kuralları olan sistematik bütünsel ve devamlılık içerirken, amacın doğru saptanmasının sonsuz yararları olan formal bir davranıştır.
Her ailenin ve öğretmenin en büyük arzusu;
Kendi kendini yönetmesini bilen,
Seçimlerini yapabilen,
Sorumluluk alabilen,
Kendine yetebilen,
Özgürlüğünü de sorumluluk bilinciyle yönetebilen, düşünen birer birey yetiştirebilmek, kuşkusuz ortak amacıdır.
Bebekliğinden itibaren anne babanın tutum ve davranışların çocuğa model olabileceği ve kalıcı davranışların oluşmasına sebep olacağından özel önem ve hassasiyetin gösterilmesi oldukça önem taşımaktadır.
“Çocuğumuz, hangi davranışta bulunuyorsa sebepleri onunla yaşadığınız paylaşımlarınızda gizlidir”
Çocuğun ilk sosyalleşme süreci anne-baba iletişimi ile başlar. Yetişkinlerin model olma özellikleri çocuğun eğitiminde oldukça etkilidir. Özellikle okul öncesi dönemde çocuğun davranışları, algılama ve gözleme dayalıdır. Bu sebeple yetişkinlerin her davranışı çocuk için canlı bir modeldir. Çocuk sevgi ve anlayışın hakim olduğu bir ortamda, yetişkinlerin kendinden beklenen kuralları daha kolay benimseyecek ve uygulayacaktır. Çocuk eğitiminde aile bireylerinin iletişimde seçtikleri dil çok önemlidir. Taraflardan birinin evet dediği bir olaya diğerinin hayır demesi, çocuğun kafasını karıştıracaktır. Aradaki anlaşmazlığın da farkına vararak zaman zaman bunu kullanabilir. Durumlar arasında kalan çocuk hırçınlaşacaktır, uyumsuz davranışlara sebep olacaktır.
Örneğin, çocuğa terliksiz yere basma! Diyebilmek için
Ayağımızda terlik olması, elimizde gazlı boyalı bir içecek varken, gazoz içmesine izin vermememiz, gibi…
Koyduğumuz kurallarda kararlı olmamız önemlidir. Değişen ruh halimiz alınan kararı etkilememeli. Ancak özel durumlar ve günlerde esnek olunabilmeli. Çok katı kurallar karşısında çocuk sosyal grubu içinden dışlanacaktır, içe dönük olacaktır, hırçınlaşacak ve isyankar olacaktır.
21) Özgüvenlerini nasıl geliştirebiliriz?
– Tavırlarda tutumlu olmak, bu gün hayır dediğinize yarın evet dememek
– Cesaretlendirmek için; Övmekte cömert olunmalı, olumlu davranışlarını överek yüksek sesle söyleyin. Korkmayın motive etmek şımartmayacaktır.
– Onlar içten olmayan her duygunun ilginin farkındadır, …mış gibi yapmayın. Anlattığı ile ilgili sözler söyleyin, konuyu sadece dinlemenizi istiyorsa da müdahale etmeden sadece gözlerinizi ondan ayırmadan başka bir şeyle meşgul olmadan, sadece dinleyin.
– Evle ilgili bir şeylerde onun da fikrini alın,
– Arkadaşlarının eve gelmesine izin verin, arkadaşlarını eleştirmenizden de hiç hoşlanmazlar.
– Çocuk olduğu gibi kabul edilmeli dersini çalışmazsan “seni sevmem, cici çocuk olmazsın”
– Sevginize koşullar sınırlar koymayın “ yemeğini yersen, dersini çalışırsan seni daha çok severim “gibi.
– Sevgi koşulsuzdur, her şeye rağmen onu sevdiğinizi sık sık dile getirmek; davranışın eğitimi ile ayrılmalı
Yalan mı söylüyor?
3-6 yaş hayal kahramanları yarattıkları dönemleridir. Yaratıcılıkları oldukça güçlüdür. Hayal ve gerçek arasında olmaktan keyif alırlar.
8 yaş artık, yalan-hayal-gerçek kavramları birbirinden ayrılmıştır. Somut gerçeklerle tanışmaya başlamıştır.
BÖLÜM II
Çocuğun başlıca gelişim evreleri ve kritik dönemleri
Doğal yaşam gereği, çocuğun yetişirken geçirmek durumunda olduğu bunalım çağları vardır, aile fertlerinin çocuklarına bilinçli destek verebilmesi için bu dönemlerin özelliklerini bilmeleri gereklidir. Çocuğun birbirini takip eden diğer dönemlerini kolaylıkla atlatması adına son derece önem taşıyan çağlarıdır.
Özellikle 3 yaş kriz dönemini başarıyla atlatamayan çocuk, bu dönemin krizlerini 7 yaş dönemine ve de sonraki kriz aşamalarına aktaracak ve aşılması çok zor olan bir sürece sebep olunabilecektir.
Şayet çocuğunuz, 7 yaş ve civarında ise ve 3 yaş çocuğu özelliklerini sergileme çabasındaysa;
“Sen artık büyüdün! Şunu Yapma! Sen bebek misin?” gibi sözlerle örselemeyin. Onu serbest zamanlarında doğal ortamında bırakın, 3 yaş bunalım sürecinden kalan boşluğunu tamamlamasına izin verin ve mutlaka “başkalarına veya kendine zarar vermemesi adına da baskın olmayan izleme kontrolleriniz dahilinde”.
Çocuğun başlıca gelişim basamakları ve özellikleri
1) 0-3 yaş dönemi
Kişilik gelişiminin temellerinin oluştuğu dönemdir. Merkezinde anne-baba olmak üzere ilk sosyal yaşamı paylaştığı yer ailesi ve yakın çevresidir.
2,5 – 4 yaş sürecini kapsayan benliğin keşfedildiği, cinsiyetinin farkına vardığı dönem, elinden gelse dünyayı keşfetmeye çalışacaktır.
Kırılabilecek nesneleri kırmak, kalemle boyalarla geniş alanları, yerleri çizmek- boyamak onun ihtiyacıdır. Ona uygun bir bölüm ayarlanmasının sayısız yararları vardır. Çocuğun deneyerek yaşayarak çevresini öğrenmesi keşfetmesi adına izleyerek baskıcı olmayan kontroller dahilinde özgür olduğunu, bir birey olduğunu hissettirmek faydalı olacaktır. Bu dönem çevresinden ailesinden adeta çözüleceği, hürriyetine sahip olacağı ilk yaşam aşamasıdır.
Bu dönem, tek başına da hayatını yaşayabileceğinin ilk sınavını verdiği dönemdir.
Kendi gücünü, kuvvetini tanıyacak ve kendini kabul ettirebilecektir, toplum içinde kendine yer edinebilmek için zeminlerini hazırlama sürecindedir ve daha sonraki bunalım dönemlerini daha kolay atlatabilmesi için gücünü topladığı kendinden emin olmanın ilk sınavlarını verdiği dönemidir denebilir.
Bu süreçte çocuk, paylaşmaya, beklemeye, sabırlı olmaya, dinlemeye alışır. Çünkü çocukta artık kendine güvenin ve bağımsız bir birey olduğu fikri yerleşmeye başlamıştır.
2) 3-6 yaş dönemi
3-6 yaş dönemi çocuklarında inatçı tavırlar sıklıkla yaşanabilir.
İnatçılık, belirli bir neden olmadan, bir harekette ısrarlı davranarak davranışlarını yönetmesi biçimiyle tanımlanabilir.
– Çocuğun inatçı ve hırçın davranışına aynı biçimde karşılık verilmemesi,
– Bağırıp çağırdığı zaman da isteklerinin yerine getirilmemesi,
– Sert şiddetli cezalar verilmeden, gereksiz engeller konulmadan, yumuşak bir dille, açıklayıcı nedenlerle dikkatinin başka yöne çekilmesi,
– Bir süre ortam değiştirip duymama-görmeme- konuşmama da etkili olabilir, çünkü çok kısa bir süre sonra başka bir şeylerle ilgilendiğine şahit olabilirsiniz.
İlk beş yıl çocuğun kişiliğinin şekillendiği, bir ömür boyu sürdüreceği temel kişiliğinin oluştuğu dönemdir. Bu temel kişilik çocuğun, okul dönemi ve sonrası hayatı sosyal ilişkilerinin nasıl gelişeceğinin belirleyenidir. Çocuk zekasının yüzde ellisinin de oluştuğu dönemdir.
Zekanın kalan yüzde otuzu sekiz yaşına geldiği zaman, yüzde yirmisi de on yedi yaşında tamamlanmaktadır. (Dr.Benjamin Bloom)
3) Yedi yaş dönemi
Hürriyetine karşı ikinci atılım, ikinci bunalım dönemi olarak da tanımlanabilir,
Çocuk artık sosyal benliğini keşfetme aşamasındadır.
Hangi dönemleri kapsar?
Basit bir tanımlamayla, çocuğun ilkokul birinci sınıfa başlama öncesinden, ilkokul ikinci sınıfa geçen süre içindeki zamanıdır. 3 ve 7 yaş dönemlerinde birbirini takip eden süreklilik vardır, ortalama ikişer yıl gibi bir zamanı kapsar. Bu süreler çocuğun yaşadığı ortam, alenin yapısı, çocuğun içinde bulunduğu çevre ile ilişkileriyle değişkenlik gösterir yani bu süre daha uzun veya daha kısa geçebilir. Sağlıklı geçirilen her süre kendinden sonra gelecek sürenin ve dönemsel özelliklerinin kolay ve sancısız geçirilmesinde önemli rol oynar.
Arkadan 10-13 yıl gibi sürecek 3. dönem olan ergenlik süreci gelecektir.
4) 6-7 yaş döneminde çocukta psiko-sosyal olarak neler oluyor?
Sosyal benliğini keşfetme dönemidir,
– “Ben kimim?”
– Çevremdeki insanlar kimdir, benim onlarla mesafem nedir?
– Yaşadığı toplum içinde yerini alma kaygısı içindedir,
– Toplumun içinde sosyal bir varlık olabilme telaş dönemidir,
Kendine ve topluma yeterli bir insan olabilmesi için aileye sonrasında da okula çok önemli görevler düşmektedir. 2. Kriz döneminin başarıyla atlatılamaması durumunda uyum bozuklukları netleşecektir. Anne babanın ailenin dengeli tedbirleri ile bu dönemi de kolayca yaşamak olasıdır.
– Zihinsel gelişmelerin, psiko-motor gücün, bedensel gelişimin hızla yaşandığı dönemdir
– Ailenin biriciğiyken, merkezindeyken; okula başlamasıyla diğer arkadaşlarıyla eşit olduğunu keşfeder ve somut canlı dünyaya hükmedemeyeceğinin sancılı sarsıntılar yaşadığı dönemindedir. Ailenin dengeli yaklaşımı ile bu süre de atlatılabilir bir dönemdir.
– 1.ve2. dönemlerinde ortak hareket karşı koyarak birey olduğunu ispatlayacaktır ki ailenin yaklaşımı her dönemde, çocukla karşılıklı konuşmak, dinlemek, anlamak, güvendiğini ve inandığını hissettirerek sabırlı davranmaktır.
– Her üç dönemde de ortak özellik;
Önemsenmeme,
Değerli olduğunun farkına varılmaması, sert çok katı davranış şiddetli bir aşağılık duygusu yaşamasına neden olacaktır ve daha da hırçınlaşacaktır.
Özenle ve dikkatle yaklaşılmazsa aşağıda belirtilen tablonun bir tanesinin dahi yaşanması “anne-baba beni dinle” sinyali için yeterli bir işarettir;
– Kendini ifade güçlüğü yaşayacak, diğer insanların yanında ve sınıf ortamında tutukluluk başlayacaktır.
– Bakışlar ürkekleşebilir, tikler oluşabilir,
– Son derece normal konuşurken, kekeleyerek konuşmaya başlayabilirler ki bu evre de geçicidir. Telaşlanmayın, tutumlarınızı gözden geçirin
– Uyku, yemek, çalışma gibi düzenlerinde sorunlar yaşanabilir
– Sol elini kullanan çocuğa, durumunun olağan olduğu ki sınıf içinde alay konusu olduğu zaman, kekemelik, psiko-sosyal davranışlar ve konuşma güçlü yaşayacaktır. Yapılması gereken sol elinin de psiko-motor gücünü artırması yönünde destek verilmesidir. Aile olarak sağ beynin sol eli sağ beynin de sol elini desteklediğini bilmenizde, ayrıca yarar var. Yalnızca sağ elini de kullanması için hissettirmeden destekleyici davranışlarda bulunabilirsiniz.
İkinci bunalım dönemi de denilen 7 yaş süreci, çocukta acizlik duygusu- aşağılık kompleksi yaratabilir. Bu durumun ortalama 12 yaş civarında kendiliğinden yok olması beklenir ve 3. dönem dediğimiz ergen döneme girmeden sona ermesi gerekmektedir
5) İkinci dönem 7 yaş dönemi çocuğuna yardım amaçlı desteklerde bulunmak için nelere dikkat edilmelidir?
1- “Sevgi” en büyük en güçlü eğitim metodudur. Ruhsal gelişimin en büyük tedavisidir,fiziksel gelişimini de destekleyecek ve daha sağlıklı gelişimine sayısız katkılar sağlayacaktır. Ancak çocuk sayısı birden fazlaysa sevginin eşit dağıtılması, aksi tutumda daha fazla ilgi-sevgi gören çocuk bunu kullanabilir.
2- Çocuğun başarısız ya da eksik görünen yönlerinin değil başarılı olduğu tarafının desteklenmesi yüreklendirilmesi kendine olan güveninin artmasını sağlayacaktır. Genellikle aileler, yanlış giden durumları tekrar ederek bu yönlerini başarısızlığını- yaramazlığını güçlendirdiğinin farkında değildirler. Oysa çocuk, bu süreçte acizlik dönemi çırpınışlarındadır.
3- Dayak-şiddet gören çocuklardan mutlu-sevecen olması beklenemez. Dayak yiyen çocuklarda arkadaşlarını ve ilerde eşini çocuğunu da döven bir yetişkin olma olasılığı yüksektir,
4- Evde, çocuğa ait bir oda imkanı yoksa; ona ait bir köşe, özel bir dolap mutlaka olmalıdır.
5- Bu dönem sosyal gerçeklerle yüzleştiği dönemdir, şayet aile içi çatışmalar sıklıkla yaşanıyorsa; her şeyin çok mükemmel olmadığını, anne-babanın da yanlışlar yapabildiğini izler ve düşüncelerinde karışıklıklar yaşar. Aile içi çatışmaların yaşandığı bu süreç, henüz sosyal benliğini keşfetmek döneminde olduğu için çocukta travmaya kadar varabilecek durumlar görünebilir. Bu durumda önerilecek davranış: öncelikle anne-babanın profesyonel destek alması yönünde olacaktır.
6- Kendine ait bir savunma alnına ihtiyacı olduğundan, karşılaşılacak güçlükler şunlardır:
– Anne-babaya güveni sarsılmıştır,
– Ortamı gereği, bir hayli zedelenecek ve kendine- arkadaşlarına-çevreye ve topluma zarar verecek birey olarak yetişecektir.
– Bu durum kendinin de dışlanmasına sebep olacaktır.
– Bazen de içe kapanır, konuşmalarında sevmediği gerçekleri değil olmasını istediklerini söyleyecektir,
– Giderek yalanlara da başvuran bir kimlik geliştirecektir.
6) İlköğretim Dönemi’nin Önemi: 6-12 yaş
1- Okul hayatının ilk dönemi, derslerle ilk tanıştığı dönemdir. Eğitim hayatı süresince kullanacağı ilk öğretileri, derslere ait gerekli becerileri alması açısından son derce önemlidir.
2- Anne- babadan sonra model aldığı kişi öğretmenidir.
3- Sorumluluklarını yerine getirmeye alışma dönemidir. Yetişkinler tarafından beğenilmek isterler. Çalışmaları desteklenirse başarma duyguları da gelişecektir.
4- Her çocuk biriciktir yetişkinlerin çocukların özellikleri yeterliliklerinden fazla beklentileri onda aşağılık duygusunu geliştirecek, güvenlerini yitirmelerine sebep olacaktır. Zedelenerek tüm yaşamlarını etki altında bırakacaktır.
5- Olası sorun karşısında okul ve öğretmenle işbirliğine gidilmesi, alınan kararlarda birlikte hareket edilmesi sağlıklı iletişim kurulması çocuğun sosyal hayat içinde ve kimliğinin gelişimde önemli katkılar sağlayarak olumlu kalıcı davranış gelişim ve değişimini sağlayacak hedef davranışa işbirliği ile varılacaktır.
7) Ergenlik Dönemi 12-18 yaş
1- Hızlı bedensel büyümeyle birlikte, cinsiyetin olgunlaşma dönemi yeni ve değişken ruhsal özellikler görülecektir. Hormonel faaliyetlerin artması bedensel büyümenin yanında duygularda yoğunluk davranışları da etkileyecektir. Karamsarlık-sebepsiz ağlamalar- fikirlerde ani değişimler yaşanabilir.
2- Tepkilerde hızlı inişler çıkışların yoğun olduğu dönem, öfke nöbetlerinin arttığı, dengesiz davranışların sık yaşandığı, tüm bu değişimlere paralel derslere ilginin azaldığı dönem,
3- Arkadaşlığın ön planda olduğu, grup arkadaşlığının en önemsendiği dönem
4- Çevresine, ilgi göstermek yerine ilgi çekmenin arttığı dönem,
5- Meslek seçimi sürecinin başladığı, bazen aileyle çatışma yaratmak için sadece muhalif olmak için kendisi istemediği halde ailenin istediğinin tam aksine yönelebilir. Bu gibi durumlarda, okuyacağı üniversite bölümü ile ilgili bir uzmanın desteğine ihtiyaç duyulabilir.
6- Kimlik çatışması içinde kalabilir, çevresindeki rol model olarak alacağı kişiler önemlidir.
20-25 yaş arası, artık çocuk ve ergen dönemlerinin sona erdiği geleceğin sorumluluğunun alındığı, toplumdaki yerinin belirlendiği dönemdir.
ve elimde olsaydı çocuk eğitiminin adını ” sevgi” koyardım,
“Çocuğumuzla paylaşımlarımız bir sanattır” eserimizin ham maddesinin “ sevgi” olduğunu hatırdan çıkarmadan;
Uzun gibi görünen yolculuğunuzun her anının keyif dolu kaliteli yaşanır olması dileklerimle…
Perihan Yıllı, 2014 Nisan
Not- Bu bilgiler de özellikle 1.sınıf anne-baba hedef kitle olarak seçilmiş ve kısa süreli de olsa görev yaptığım ilkokul 1. Sınıf ebeveynlerine hediye edilmiştir.
Bir damla da olsa ışık olabildiysem ne mutlu bana.
not- farklı sitelerde kopyalama kaynak belirtilerek yapılabilir, teşekkür ediyorum.
2013-2014 öğretim yılında birlikte ilk önce sevgiyi paylaştığımız minik dostlarım- öğrencilerim-çocuklarım Perihan Öğretmeniz de sizleri çok ama çok seviyor…
Her biri ayrı bir dünya ve çok özel olan çocuklarımla kısa da olsa bir 6 aylık eğitim-öğretim hikayemizden kesitler,
Sınıf ortamı oldukça interaktif, çoklu zeka kuramını kısıtlı olanaklarım ölçüsünde uygulamaya çalıştığım bir derslik ortamı ve fotoğraf karelerinden yararlanarak video hazırlayarak zahmetlerde bulunan, bana ve çocuklarıma önemli bir anı bırakan değerli velimiz,
Sn. Murat Sarışahin’ e minnettarız
Öğrt.Perihan Yıllı ve öğrencileri-çocukları
2013-2014 öğretim yılında birlikte ilk önce sevgiyi paylaştığımız minik dostlarım- öğrencilerim-çocuklarım Perihan Öğretmeniz de sizleri çok ama çok seviyor…
Her biri ayrı bir dünya ve çok özel olan çocuklarımla kısa da olsa bir 6 aylık eğitim-öğretim hikayemizden kesitler,
Sınıf ortamı oldukça interaktif, çoklu zeka kuramını kısıtlı olanaklarım ölçüsünde uygulamaya çalıştığım bir derslik ortamı ve fotoğraf karelerinden yararlanarak video hazırlayarak zahmetlerde bulunan, bana ve çocuklarıma önemli bir anı bırakan değerli velimiz,
Sn. Murat Sarışahin’ e minnettarız
Öğrt.Perihan Yıllı ve öğrencileri-çocukları
http://www.youtube.com/watch?v=ueS2mfHt0pM&feature=youtu.be
5-7 Yaş Çocuklarıyla Uygulamalı Doğru Nefes Alma Teknikleri
“Öğretmen-Öğreten, isterse çok şeyi başarabilir ülkemin, doğruları,ilkeleri olan yetişmiş insan gücüne ihtiyacı var, öğrenenler ise her yaş gurubu için geçerli bir kavramdır. Hayatın kendisi bir okul değil mi? Eğitim metanın dar kalıplarına hapsedilmeyecek kadar önemli bir misyondur yer, mekan ve koşullar ön planda olmadan, insan isterse yapabilecek yaratabilecek potansiyele sahiptir” Ayrıca;
Hayat benim için sürekli okumak ve bilgiyi aktarmakta aracı olmaktan geçer…
http://pozitifid.blogspot.com/2019/03/cocuk-oyun-terapisi.html
Perihan Yıllı ile
Pozitif ID
Pozitif ID
Kişisel Gelişimin Profesyonel Tasarımı &
içindeki sen ile keyif dolu yolculuğun sınırsız keşfi
İletişim@Randevu
https://www.perihanyilli.com/
https://www.perihanyilli.com/
http://pozitifid.blogspot.com/
https://www.facebook.com/perihanyilliterapi/
https://twitter.com/perihan_yilli
https://www.facebook.com/perihanyilliterapi/
https://twitter.com/perihan_yilli
Kendine katkı sunmayı ilke edinen , gelişimlerine sahip çıkan, okuyan kitap dostlarıma sonsuz teşekkürler
Her şey sende ve doğada gizli
“İçindeki sonsuz güce UYAN
Access Conciousness Bars Uygulamacısı Nefes Terapisti, Holoterapi, Reiki Nlp Uzm, Çocuk Ergen ve Yetişkin Danışman ve terapisti http://pozitifid.blogspot.com/2019/03/cocuk-oyun-terapisi.html
Perihan Yıllı 